Wszystkie szkolenia -50%. Tylko do końca września!
Asertywność to jasne wyrażanie swoich potrzeb, uczuć i poglądów przy poszanowaniu granic drugiej osoby - bez uległości i bez agresji. To „złoty środek”, w którym bronisz swoich praw (np. prawa do decyzji, do odmowy, do szacunku), ale nie naruszasz praw ucznia ani rodzica. W praktyce asertywność łączy dwie rzeczy: jasność (mówię, czego potrzebuję) i życzliwość (robię to z szacunkiem).
Uczysz się balansować między różnymi rolami. Uczniowie, rodzice, zespół, dyrekcja - każda z tych stron ma oczekiwania, czasem rozbieżne. Asertywność porządkuje komunikację i pomaga stabilnie utrzymać kurs mimo presji.
Unikasz cichej frustracji. Zgadzanie się „dla świętego spokoju” zwykle kończy się wybuchem emocji. Asertywność temu zapobiega, bo pozwala spokojnie bronić swojego stanowiska i zmienić zdanie, jeśli argumenty są sensowne (zmiana poglądu z przekonania jest asertywna).
Budujesz autorytet. Spójność słów i działań, konsekwencja i czytelne reguły podnoszą Twoją wiarygodność, także w oczach rodziców. W praktyce pomaga w tym jasne ustalenie zasad kontaktu (np. godzin konsultacji) i trzymanie się ich.
Wyznacz konkretne godziny dyżurów/konsultacji i trzymaj się ich (np. śr. 15:00–16:30).
Nie bądź dostępny non stop (weekend to Twoja strefa off).
Unikaj podawania prywatnego numeru - zaproponuj oficjalne kanały kontaktu.
Unikaj etykiet („zawsze”, „nigdy”), straszenia i sarkazmu. Odnoś się do konkretnych zachowań, powiedz, jak to na Ciebie działa i czego oczekujesz dalej. To fundament bezkonfliktowej rozmowy.
Zamiast „Ty znowu…”, użyj: „Kiedy [konkret], czuję [emocja], potrzebuję [potrzeba], proszę o [konkretne działanie]”. Do tego parafraza i dopytanie, by upewnić się, że dobrze rozumiesz. Empatyczny „język żyrafy” (vs. oceniający „język szakala”) obniża napięcie i otwiera drogę do porozumienia.
Uczeń ma prawo czuć złość czy wstyd, gdy słyszy krytykę. Twoją rolą - jako nauczyciela - jest stworzenie bezpiecznych ram dla Waszej komunikacji: spokojny ton, rozmowa bez świadków (gdy to możliwe), zero ironii. Utrzymujesz stanowczość i jednocześnie nie upokarzasz.
Jasne zasady komunikacji + ich egzekwowanie = przewidywalność i spokój w relacji. To podstawa współpracy z uczniem i rodzicem.
Jak mówić „nie”:
Zacznij od jednoznacznego „nie”.
Podaj krótki powód (bez usprawiedliwiania się).
Zaproponuj realną alternatywę/termin—jeśli to możliwe.
Przykłady:
Do ucznia: „Nie zgodzę się na poprawę dziś na przerwie. Umawiamy się na środę, 15:10.”
Do rodzica: „Nie komentuję postępów przez telefon. Zapraszam na konsultacje w środę 15:00–16:30.”
Krytyka w szkole ma sens tylko wtedy, gdy służy rozwojowi ucznia, a nie obniżaniu jego poczucia własnej wartości. Dlatego ważne jest, by zwracać uwagę w sposób rzeczowy i spokojny, jednocześnie pokazując, że nauczyciel wierzy w możliwości ucznia.
Miejsce i ton: rozmowa na osobności, spokojny głos.
Konkret: odnosimy się do faktów z pracy/zachowania, bez uogólnień.
Jednorazowy komunikat: nie powtarzaj w kółko tej samej uwagi.
Oczekiwania: „Następnym razem… Proszę, abyś przed sprawdzianem…”
Prawo do emocji: „Rozumiem, że jest Ci trudno to słyszeć.”
Krytyka to nieodłączna część pracy nauczyciela – pojawia się niezależnie od doświadczenia i stażu. Kluczowe jest to, by potraktować ją nie jako atak, ale jako szansę na poprawę relacji i rozwój własnych umiejętności.
Posłuchaj do końca, bez przerywania.
Zadaj pytania doprecyzowujące zamiast się bronić („Czy dobrze rozumiem, że…?”).
Nie uciekaj w zmianę tematu, żarty, minimalizowanie.
Daj sobie czas na refleksję i wróć z odpowiedzią/planem działań.
Spójny przekaz (słowa = działania) i konsekwencja wspierają wizerunek nauczyciela postrzeganego jako rzetelny i asertywny. W praktyce jasne reguły, przewidywalność i komunikowanie „dlaczego” stoją za tym, że klasa chętniej współpracuje, a rodzice łatwiej akceptują decyzje nauczyciela.
